De 60 ste en allerlaatste aflevering van mijn vervolgblog over een zoektocht naar herstel van 2004 tot 2011.
Het Slot.
In mijn laatste trimester krijg ik op de afdeling waar ik stage loop gezelschap van een studiegenoot die afkomstig is uit Egypte, Mohamed. Ik zal hem hier verder Mo noemen. Mo is erg uitgesproken en tamelijk direct in het contact. Ik kan het al snel goed met hem vinden. Hij werkte in een psychiatrische kliniek in Caïro en is met hun steun en die van zijn familie de opleiding bij Hazelden gaan doen om zich te verdiepen in het behandelen van verslaving. Ondanks de beperkte verkrijgbaarheid van alcohol in dat land, is verslaving een even groot probleem als in andere landen. Mo heeft ook maar meteen vrouw en kinderen meegenomen. Ik krijg ook al snel door dat hij niet echt van plan is de terugreis naar zijn vaderland weer te gaan maken anders dan voor een korte vakantie. Delia, onze supervisor, vertelt ons meerdere malen hoe blij ze is met onze “uitheemse” inbreng. Het was haar al snel opgevallen dat onze aanwezigheid op de afdeling een positieve invloed heeft op de dames die er in behandeling zijn. Volgens haar liepen ze er nu opeens een stuk verzorgder bij dan voorheen. Minder joggingbroeken en vale sweatshirts en slippers. Op één of andere manier schijnen ze nu wat meer moeite te doen. Mo en ik kleden ons trouwens met onze blouses en colberts ook wat anders dan onze broek en trui dragende Amerikaanse mannelijke soortgenoten.
Het is boeiend om van tijd tot tijd van Mo te horen hoe het er in een kliniek in een Oosters, grotendeels islamitisch, land als Egypte er aan toe gaat. Het verbaasd mij bijvoorbeeld dat er gewoon met gemengde groepen, mannen en vrouwen, samen gewerkt wordt. Daarbij vertelt Mo me op een dag over een bijzonder soort therapie die in een enkel geval wordt toegepast wanneer men merkt dat iemand suïcidale gedachten of plannen heeft: de doodskist therapie! Dit is een groepsactiviteit waarbij er werkelijk iemand in een doodskist gaat liggen en er van de groepsleden ieder voor zich een grafrede wordt verwacht. Misschien is dit op het eerste gezicht een bizarre methodiek of techniek maar ik leer toch ook steeds meer dat een heel groot deel van het psychologische gedachtegoed is gemaakt door en geënt op de geestelijke gesteldheid en cultuur van het westerse, Europese of Noord Amerikaanse individu. Volgens Mo haalden ze er sommige gevallen redelijk resultaten mee. Ik geloof hem graag. Het maakt mij ook wel een beetje nieuwsgierig. Wie zou nou niet stiekem willen horen wat er over je gezegd wordt wanneer je dood bent? Mo heeft ook een wat afwijkende opvatting over verslaving. Hij maakt onderscheid tussen bijvoorbeeld een alcohol, heroïne of cocaïne verslaving. “It’s a different beast”, zegt hij dan altijd. “Kijk maar hoe verschillend mensen er op reageren” is daarbij zijn uitleg en daar zit wel wat in. Het gedrag van een alcohol verslaafde is meestal heel anders dan dat van een cocaïne verslaafde. Dat gedrag, die uiting zou je heel goed en treffend, ” Het Beest” kunnen noemen.
Van Mo begrijp ik ook dat het vrij eenvoudig is om een werkvergunning voor een jaar te krijgen in de VS wanneer je voor Hazelden wilt blijven werken. Hij is dat zeker van plan en eerlijk gezegd lijkt het mij ook wel wat. Ik ben ook best wel gehecht geraakt aan een aantal van mijn studiegenoten en collega’s op mijn afdeling. Al besef ik me ook dat ik de lange strenge winter door de mooie zomer en herfst die er op volgden een beetje vergeten ben. Minimaal vier maanden grijs en extreem koud weer is toch een wat minder prettig vooruitzicht, en ik wil toch ook wel weer graag bij mijn kinderen zijn.
Langzamerhand ben ik me toch op mijn terugkeer naar Nederland aan het voorbereiden. De bezorgdheid van mijn eigen familie, broer, zus en moeder, helpen me hierbij zeker niet. Van die zinloze en alleen maar verontrustende vragen als: “Waar wil je dan gaan wonen?” Zal wel moeilijk zijn om een huis te vinden.” “Weet je zeker dat je werk hebt”? Ik merk dat het me behoorlijk irriteert, niets is toch zeker! Bijna een jaar in een ander land wonen en werken en een opleiding volgen, heeft me ook erg veranderd merk ik. Ik heb een enorme ontwikkeling doorgemaakt. Mijn familie heeft hier weinig van meegekregen. Dat verklaart wellicht hun reacties. Veel meer dan voorheen neem ik mijn leven zoals het is, zoals het zich aandient. Ik weet wat ik wil in de toekomst: gewoon een goede counselor worden en mensen helpen die een probleem hebben met hun verslaving. Die kant wil ik op, zo ruim is het. Ik spring wel op een denkbeeldige bus of een trein die voorbijkomt en die richting op gaat. Ik denk ook steeds vaker, als je dan bezorgd bent zoals mijn familie, onderneem dan actie, doe iets! Die improductieve bezorgdheid, wat moet ik ermee?
Ik merk wel al snel dat vanuit de VS, online een huis gaan huren in Nederland, om alvast een woonplek te hebben voor als ik terugkom, onbegonnen werk is. Ook al heb ik een vriendin in Nederland die bereid is om voor mij op expeditie te gaan en alles praktisch voor me te regelen, we vangen overal bot. Ik kan ook nog geen loonstrook laten zien en op alleen een getekend arbeidscontract krijg ik geen huurcontract, zelfs niet wanneer ik aanbied om een jaar, of desnoods twee, vooruit te betalen. Kan niet, dat zijn de regels! Zonder DigiD en een adres in Nederland, ben je niemand, besta je niet. Pas wanneer je in Nederland op een adres bent ingeschreven en “gedigitaliseerd” bent, besta je weer. Hoe eng is dat? Ik snap opeens heel veel meer van de problemen waar zwervers en daklozen tegenaan lopen. Opeens ontpopt Nederland zich voor mij als en land dat zich afstandelijk en hautain opstelt. Alsof iemand wil zeggen: “blijf maar daar waar je bent, blijf maar in de VS”.
Voorlopig moet ik vlak voor de kerst mijn opleiding nog afronden, de laatste verslagen schrijven en uiteindelijk het Masters programma afsluiten met de Comprehensive Examination (Comps). Ik hoef geen scriptie of onderzoek te doen, zoals meestal in Nederland, maar een uitgebreid examen. Dit examen wordt niet per vak gegeven, maar aan de hand van een aantal casussen wordt je kennis op de verschillende vakgebieden geëxamineerd. Erg op de praktijk gericht dus, net als bij de hele opleiding. Je moet wat je leert ook direct weten toe te passen. Ik merk dat ik hier helemaal niet tegenop zie. De opleiding is zo intensief en daarnaast ook zo praktisch geweest, dat mijn hele doen en denken over verslaving op een logische manier vorm gegeven is. Zonder er erg in te hebben gehad, kijk ik nu op een heel gestructureerde en wetenschappelijk goed doordachte manier naar verslaving en de cliënt die hier onder leidt. Uiteindelijk vallen tegen het einde van de opleiding alle puzzelstukjes op zijn plaats. Ik heb een werkwijze meegekregen waarmee ik in korte tijd een cliënt in al zijn dimensies, geestelijk, fysiek, spiritueel en sociaal, heb leren analyseren. Ik heb ervaren dat het heel belangrijk is om te kijken wat de probleemgebieden van een cliënt zijn. Wat zijn de belemmeringen waar iemand telkens weer tegenaan loopt als hij zijn verslaving het hoofd wil bieden? En minstens zo belangrijk: hoe zit het met zijn of haar bereidheid tot verandering? Voor de Amerikaanse ziektekostenverzekeraar is dit het belangrijkste element in de voortgang van een behandeling. Als dit onderdeel stagneert, zetten ze de vergoeding stop. Meestal willen ze iedere week hierover een rapportage ontvangen. Voor een behandelaar als ik is het dus vooral de kunst om daar blijvend aan te werken. Wanneer cliënten aan een behandeling beginnen zeggen ze vaak dat ze er alles voor over hebben om van hun verslaving af te komen. Vaak komt deze motivatie voort uit de ellende waarin ze zitten. Als het dan wat beter gaat, zie je vaak dat die motivatie langzaam wegebt. Praktisch gezegd, wanneer je een alcoholist aan het begin van de behandeling vertelt dat het beter is “natte plekken” als kroegen. popconcerten of verjaardagen te mijden, zal hij dit braaf knikkend aannemen. Na een maand of drie nuchterheid zie je die motivatie afnemen. Dit terwijl het risico op een terugval statistisch gezien dan even groot, zo niet groter is. De bereidheid zaken te doen of te laten waarvan je niet het directe nut of de opbrengst ziet, neemt gestaag af naarmate iemand langer abstinent is. Gek eigenlijk als je daar goed over na denkt, de behandeling werkt en gaat het beter met iemand maar toch neemt de motivatie voor het volgen van de behandeling af. Vaak krijgt dan de verslaving weer een kans om als een sluipmoordenaar het heft weer in handen te nemen.
Door mijn opleiding bij Hazelden heb ik geleerd aan mezelf en de cliënt uit te leggen waarom ik dingen doe zoals ik ze doe. Ik heb geleerd dat ik naast een cliënt moet staan als raadgever, coach, niet als een hulpverlener. Hierbij is de werkrelatie van het allergrootste belang. Het credo, “No Alliance, no treatment”, is er echt bij ons in geramd. Ik denk nu aan het einde van mijn opleiding veel genuanceerder vanuit een raamwerk, een behandelmodel waar ik achter sta. Ik kan ook goed uit leggen hoe het werkt en waarom. Als ik terugkijk, zie ik dat ik veel van mijn denkbeelden over verslaving die ik daarvoor had heb moeten bijstellen. In een jaar tijd heb ik geleerd hoe een behandeling vanaf een eerste telefoontje er uit moet gaan zien. Vanaf daar kan ik nu een levenslang traject voor de cliënt uitzetten, immers verslaving is ook de chronische aandoening die een leven lang bij je blijft. Ik heb geleerd hoe ik een diagnose moet stellen en uitleggen, hoe ik het niveau van zorg moet inschatten en een behandelplan moet maken, welke andere hulp hierbij nodig is en wat verder nog waardevol kan zijn voor mijn cliënt. Ik heb met een groot arsenaal aan technieken en psychologische stromingen kennis gemaakt en gewerkt. Hieruit kan ik kiezen wat het beste bij mij en de cliënt past. Ik had nooit gedacht dat ik in een andere taal, individuele en groeps therapie sessies zou durven geven. Nu vind ik het niet eng meer, ik kijk er zelfs naar uit. Een jaar lang een opleiding volgen bij Hazelden en wonen en werken in de VS is voor mij een levens veranderende ervaring geworden. Ik voel me zeker genoeg om zelf mensen te gaan behandelen voor hun verslaving. Ik gun iedereen in Nederland de behandeling die Hazelden aan haar cliënten geeft. Zes jaar eerder was ik nog een bekwaam goochelaar met volle en lege flessen, over twee weken land ik weer op Schiphol als afgestudeerd geheelonthouder.
Einde.